خلافت امام حسن(علیه‌السلام) در منابع اهل سنت

واحد خبر ‌روابط عمومی ستاد توسعه و بازسازی عتبات عالیات استان کردستان، امام حسن فرزند علی بن ابی‌طالب(ع) در شب نیمه ماه مبارک رمضان، سال سوم هجرت در شهر مدینه دیده به جهان گشود. در سن 37 سالگی با وی برای خلافت و جانشینی امام علی(ع) بیعت شد. مدت امامت حضرتش شش ماه و سه روز به طول انجامید. پس از آن تحت شرایط و عوامل خاص در سال 41 هـ.ق با معاویه صلح کرد و به مدینه مراجعت نمود و مدت ده سال در مدینه زندگی کرد، سرانجام با دسیسه و نیزنگ معاویه به دست همسرش (جعده دختر اشعث کندی) به شهادت رسید و در قبرستان بقیع در کنار قبر مادربزرگش فاطمه بنت اسد به خاک سپرده شد.

علماى اهل سنّت در کتابهاى خود با عبارات گوناگونى به خلافتامام حسن(علیه السلام) اشاره نموده اند، از جمله:

1 ـ ابن ابى الحدید نقل مى کند: «هنگامى که على(علیه السلام) از دنیا رحلت نمود، عبدالله بن عباسبن عبدالمطلبنزد مردم آمد و خطاب به آنان گفت: همانا امیرالمومنین(علیه السلام) از دنیا رفته و جانشینى از خود به جاى گذارده است. اگر دعوت او را اجابت مى کنید نزد شما آید و اگر کراهت دارید، هیچ کس بر دیگرى اجبارى ندارد. مردم گریستند و گفتند: بلکه نزد ما بیاید. حسن(علیه السلام) وارد شد و براى آن ها خطبهاى ایراد کرده و فرمود: «ایّها الناس! اتّقوا اللهفانّا امراءکم و انّا اهل البیت الذین قال اللهفینا: (اِنَّما یُرِیدُ اللهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ اَهْلَ الْبَیْتِ وَیُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیراً) فبایعه الناس...»;[1] (اى مردم! از خدا بترسید، همانا ما امیران شماییم. و ما اهل بیتى هستیم که خداوند در حقّ ما فرمود: «خداوند فقط مى خواهد پلیدى [گناه] را از شما اهل بیت دور کند و کاملا شما را پاک کند». پس مردم با حضرت بیعت کردند...).

2 ـ ابن عباس بعد از شهادت امیرالمومنین(علیه السلام) خطاب به مردم گفت: «هذا ابن بنت نبیّکم ووصّى امامکم فبایعوه»;[2] (این، فرزند دختر پیامبر شما، و وصىّ امام شما است، پس با او بیعت کنید).

3 ـ ابن ابى الحدید در رابطه با امر خلافت مى گوید: «و عهد بها الى الحسن(علیه السلام) عند موته»;[3] (امام على(علیه السلام) هنگام وفاتش بر حسن(علیه السلام) عهد به خلافت نمود).

4 ـ هیثم بن عدى مى گوید: «حدّثنى غیر واحد ممّن ادرکت من المشایخ: انّ على بن ابى طالب(علیه السلام) اصار الامر الى الحسن»;[4] (عده اى از مشایخ را که درک کردم بر من حدیث کردند که على بن ابى طالب(علیه السلام) امر خلافت را به حسن(علیه السلام) واگذار نمود).

5 ـ جندب بن عبدالله مى گوید: على(علیه السلام) بر من وارد شد. عرض کردم: «یا امیرالمومنین! ان فقدناک - فلا نفقدک - فنبایع الحسن؟ قال: نعم»;[5] (اى امیرمومنان! اگر تو را نیافتیم ـ که خداچنین روزى را نیاورد ـ با حسن(علیه السلام) بیعت کنیم؟ حضرت فرمود: آرى).

6 ـ ابوالفرج و دیگران نقل کرده اند: هنگامى که خبر شهادت امیرالمومنین(علیه السلام) و بیعت مردم با امام حسن(علیه السلام) به ابوالاسود رسید، بلند شد و در ضمن خطبه اى گفت: «وقد اوصى بالامامه بعده الى ابن رسول الله...»;[6] (... به طور حتم او براى بعد از خود بر فرزند رسول خدا[حسن(علیه السلام)] وصیت نمود...).

7 ـ مسعودى نقل مى کند که همانا امیرالمومنین(علیه السلام) فرمود: «وانّى اوصى الى الحسن و الحسین فاسمعوا لهما و اطیعوا امرهما»;[7] (و همانا من به حسن و حسین وصیت مى کنم، پس گوش به سخنان این دو داده و از آن دو اطاعت نمایید).[8]

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
پی نوشت:
[1] شرح ابن ابى الحدید، ج 4، ص 8; الاغانى، ج 6، ص 121.
[2] شرح ابن ابى الحدید، ج 16، ص 30; الفصول المهمة، ص 46.
[3] شرح ابن ابى الحدید، ج 1، ص 57.
[4] عقد الفرید، ج 4، ص 474 و 475.
[5] مناقب خوارزمى، ص 278.
[6] الأغانى، ج 6، ص 121.
[7] اثبات الوصیة، ص 152.
[8] گردآوري از کتاب: اهل بیت از دیدگاه اهل سنت، على اصغر رضوانى، مسجد مقدس جمکران، قم، 1385 ه.ش، ص